Dieta GAPS - na czym polega? Dla kogo będzie odpowiednia?

Czym jest dieta GAPS?

Skrót GAPS pochodzi od Gut and Psychology Syndrome, oznaczający z języka angielskiego zespół psychologiczno-jelitowy. Autorką diety jest lekarka Natasha Campbell-McBride, według której istnieje związek między nieprawidłowo funkcjonującym układem pokarmowym a problemami neurologicznymi i psychicznymi. Informacje na temat diety zawarła w swojej książce z 2004 roku pt. "Zespół psychologiczno-jelitowy – naturalne metody leczenia autyzmu, ADHD, dysleksji, dyspraksji, depresji i schizofrenii".

Teoria Natashy Campbell-McBride mówi o tym, że nieszczelne jelita powodują stany zapalne jelit, które następnie oddziałują negatywnie na mózg. Wobec tego żywienie według protokołu GAPS ma opierać się na zmniejszeniu stanów zapalnych, co bezpośrednio przełoży się na lepszą kondycję psychiczną. Dieta GAPS czasami określana jest również mianem restrykcyjnej odmiany paleo.

Dieta GAPS — podstawowe zasady

Dieta GAPS opiera się niejako na diecie SCD (specific carbohydrates diet), której głównym założeniem jest wykluczenie z codziennego jadłospisu węglowodanów złożonych. Sam protokół z kolei zakłada 3 elementy: dietę, suplementację oraz detoksykację. W jadłospisie GASP należy wyeliminować węglowodany złożone, żywność przetworzoną oraz rośliny nasion strączkowych. Produkty te mają być zastępowane żywnością, która pomoże w odbudowie mikroflory bakteryjnej jelit, np. wywarami mięsnymi i kostnymi.

Dieta GAPS — niedozwolone produkty

W programie żywieniowym diety GAPS podstawą jest wyeliminowanie wszelkiego rodzaju węglowodanów złożonych, a więc makaronów, pieczywa, ciast, mąk, kasz, ryżu, niektórych warzyw takich jak groch czy ziemniaki. W diecie GAPS nie można również spożywać:

* żywności przetworzonej,
* cukrów i sztucznych słodzików (za wyjątkiem miodu),
* nabiału zawierającego duże ilości laktozy,
* produktów sojowych,
* słodyczy,
* alkoholu,
* kawy i mocnej herbaty,
* kakaa.

Co jeść w czasie diety GAPS?

Podstawą diety GAPS są z kolei gotowane wywary mięsne, która pozytywnie wpływają na funkcjonowanie jelit. Oprócz tego w jadłospisie GASP powinny znaleźć się:

* mięsa z chowu ekologicznego,
* ryby z chowu ekologicznego,
* jaja z chowu ekologicznego,
* tłuszcze zwierzęce,
* owoce,
* warzywa nieskrobiowe,
* produkty fermentowane (najlepiej samodzielnie): jogurty, maślanki i kefiry,
* masło, olej kokosowy i oliwa z oliwek,
* napary ziołowe,
* nieprzetworzony miód.

W diecie GAPS bardzo istotne jest pochodzenia produktów spożywczych i jak najniższy ich stopień przetworzenia. W związku z powyższym warto zaopatrywać się w produkty naturalne, pochodzące wyłącznie z ekologicznego chowu i ekologicznych upraw.

Etapy diety GAPS

Dieta GAPS składa się z trzech etapów. Rozpoczyna się ona od fazy wstępnej, której celem jest stopniowe wprowadzenie nowych, dozwolonych w jadłospisie produktów.

Faza wstępna w zależności od przyswajalności pokarmów trwa od 3 do 6 tygodni i dzieli się na 6 etapów:

Etap 1 - jadłospis opiera się na domowym wywarze mięsnym (rosole), wprowadzane są napoje z fermentowanych warzyw, kefiry i jogurty. Pod koniec etapu pierwszego można zacząć pić sok z kiszonek.

Etap 2 - menu zostaje wzbogacone o surowe żółtka, zupy oraz gulasze mięsne i warzywne.

Etap 3 - wprowadzone zostaje awokado, kiszone warzywa oraz jajka smażone na zwierzęcym tłuszczu.

Etap 4 - oprócz powyższych produktów do jadłospisu dodaje się grillowane lub pieczone mięso, sok warzywny oraz chleb upieczony na bazie produktów dozwolonych w diecie GAPS.

Etap 5 - na tym etapie można rozpocząć spożywanie surowych warzyw i pieczonych owoców, np. jabłka w formie puree.

Etap 6 - wprowadzone zostają surowe obrane jabłka, inne surowe owoce oraz miód.

Przejście do kolejnego etapu warunkowane jest z kolei samopoczuciem osoby będącej na diecie. Jeżeli wszystkie produkty są dobrze tolerowane, można przejść do kolejnego etapu, jakim jest pełna dieta GAPS trwająca od 18 do 24 miesięcy. Jadłospis na tym etapie jest bogaty w ekologiczne mięso, żywność fermentowaną, tłuszcze zwierzęce oraz warzywa.

Po tym czasie przychodzi moment na ostatni etap, czyli reintrodukcję. Polega ona na rozszerzaniu diety o eliminowane produkty. Zaleca się jednak, aby zalecane produkty diety GAPS cały czas uwzględniać w codziennym jadłospisie.

Przykładowy jadłospis diety GAPS

Śniadanie: Jajecznica smażona na zwierzęcym tłuszczu + pół awokado
Obiad: Pieczony łosoś z dodatkiem szpinaku + miska wywaru zupy
Podwieczorek: kefir naturalny + pieczone jabłko
Kolacja: naleśniki bezzbożowe z bananem

Dla kogo dieta GAPS będzie odpowiednia?

Zdaniem autorki diety GAPS, pierwotnie jadłospis ten przeznaczony był dla osób cierpiących na zaburzenia psychiczne. Miała ona bowiem pomóc dzieciom ze spektrum autyzmu, z dysleksją, dyspraksją rozwojową oraz ADHD. Ponadto dieta zalecana była w depresji, zaburzeniach obsesyjno-kompulsywnych, zaburzeniach lękowych, schizofrenii oraz innych zaburzeniach nastroju. Żadne badania naukowe nie potwierdziły jednak powyżej opisanego działania jadłospisu GAPS.

Dieta GAPS — kontrowersje

Wokół diety GAPS w przeciągu ostatnich kilku lat pojawiło się wiele kontrowersji. Przede wszystkim zarzucano autorce, że jej dieta jest wysoce restrykcyjna, a co za tym idzie, uboga w składniki odżywcze, minerały i witaminy. W rezultacie jej stosowanie może doprowadzić do niedoborów, a nawet niedożywienia. Według Washington DC. U.S. New&World Report w 2021 roku dieta GAPS została uznana za jedną z trzech najgorszych diet.

Co więcej, do tej pory żadne badania nie potwierdziły związku przyczynowo-skutkowego między stosowaniem diety GAPS a zmniejszeniem nasilenia objawów zaburzeń psychicznych. Co prawda, dieta ta opiera się na stosowaniu probiotyków oraz fermentowanej żywności, w związku z czym może ona jedynie pomóc w utrzymaniu odpowiedniej równowagi w jelitach.

Redakcja WP Fitness Dziennikarz Fitness

Polecane przez autora:

1. Seniorzy - czas na treningi! Specjalnie dla Was bezpłatne karnety
2. Wysoki poziom kreatyniny - co powinniśmy wykluczyć z diety?
3. Niebieska herbata - składniki odżywcze i właściwości

Zobacz wszystkie »