Chondromalacja rzepki - jak rozpoznać, jak leczyć, jaki sport uprawiać?

Chondromalacja rzepki to prawdziwa zmora sportowców amatorów i pewnie jedna z najczęstszych przyczyn ich wizyt u ortopedów i fizjoterapeutów. Schorzenie, które powoduje wyniszczanie tkanki chrzęstnej rzepki stawu kolanowego, jest wyjątkowo nieprzyjemne. Towarzyszy mu silny ból i niestety mocno ogranicza możliwości uprawiania sportu. Przeczytajcie, jak jej przeciwdziałać, jak leczyć chondromalację i wreszcie, na jaki powrót do sportu możemy sobie pozwolić.

Kobieta z bolącym kolanem (zdjęcie ilustracyjne) (Fot. martin-dm/Getty Images)

Co to jest chondromalacja?

To choroba polegająca na rozmiękaniu chrząstki stawowej, a w efekcie do jej destrukcji. Rozmiękanie tkanki chrzęstnej prowadzi do utraty jej właściwości (sprężystości, odporności na ścieranie), które to chronią tkankę kostną znajdującą się pod spodem. Chondromalacja jest częstą chorobą wieku młodzieńczego, kiedy organizm dziecka intensywnie się rozwija i układ kostno-stawowy "nie nadąża" za tempem wzrostu. Często dotyczy też osób aktywnych, nadmiernie przeciążających swoje kolana.

Jak rozpoznać objawy chondromalacji?

Podstawowym objawem chondromalacji rzepki jest ból w przedniej części kolana. Odczuwać go można zarówno podczas ruchu (szczególnie w trakcie biegania czy schodzenia ze schodów), jak i w spoczynku, siedząc ze zgiętymi kolanami. Kolejnym typowym objawem jest "chrupanie" lub "trzeszczenie" w stawie kolanowym oraz lekki jego obrzęk, pojawiający się szczególnie po intensywnym wysiłku fizycznym.

Chorobę najczęściej wykrywa się w jej pierwszym lub drugim stadium (według klasyfikacji Outerbridge`a). Chondromalację 1 stopnia stwierdza się, gdy w obrębie chrząstki stawowej pojawia się zmiękczenie, ale uszkodzenia są powierzchniowe. Natomiast chondromalacja stopnia 2 występuje wtedy, gdy zmiany sięgają już do połowy grubości chrząstki, a na jej powierzchni pojawiają się pęknięcia.

Chondromalacja — przyczyny

Przyczyn chondromalacji rzepki jest kilka. Może to być nieprawidłowa, np. koślawa budowa kolan lub nadmierne napięcie mięśni wokół stawu. Może być skutkiem mechanicznego urazu kolana, dysproporcji w sile mięśni czworogłowych uda i mięśni kulszowo-goleniowych, a może też wynikać z nadwagi, wysokiego wzrostu czy niewłaściwego sposobu wykonywania ćwiczeń, czyli mówiąc krótko, z nadmiernego obciążenia stawu kolanowego.

Chondromalacja — leczenie

W początkowych etapach choroby stosuje się tzw. leczenie zachowawcze, czyli przyjmowanie środków przeciwzapalnych i przeciwbólowych leków sterydowych oraz stosowanie ćwiczeń rehabilitacyjnych i fizykoterapii (np. krioterapii, laseroterapii czy ultradźwięków). Wszystko, by przywrócić pełny zakres ruchu w stawie, przywrócić równowagę mięśniową, zmniejszyć dolegliwości bólowe i zniwelować stan zapalny. Przy zaawansowanych zmianach, nie ma niestety innej drogi, jak leczenie operacyjne.

Czego unikać przy chondromalacji?

Chcąc przyspieszyć leczenie chondromalacji, należy unikać wszelkich ruchów obciążających kolano, czyli mówiąc obrazowo, wszystkich, które powodują ból. Nie powinno się biegać, chodzić po schodach, wykonywać przysiadów i innych ćwiczeń angażujących mocno staw kolanowy. Dopiero gdy rehabilitacja zacznie przynosić oczekiwane efekty, będzie można wrócić do tych aktywności. Wielu specjalistów zwraca też uwagę, że w trakcie leczenia nie należy popadać w drugą skrajność i stosować stabilizatorów kolana. Błędem jest też doraźne reagowanie na ból i leczenie chondromalacji wyłącznie środkami przeciwzapalnymi i przeciwbólowymi. Bez odpowiedniej rehabilitacji i fizykoterapii, długotrwałe pozytywne efekty nie są możliwe. Najlepiej więc skupić się na ćwiczeniach zalecanych przez terapeutę i samodzielnie wzmocnić chory staw.

Jaki sport można uprawiać przy chondromalacji?

Chondromalacja to choroba często związana z nadwagą. Niewłaściwe więc byłoby zaprzestanie aktywności fizycznej w ogóle. Jaki sport można uprawiać, aby nie pogłębić schorzenia? Czy mając chondromalację rzepki można biegać? Niestety, bieganie nie jest wówczas najlepszym pomysłem, bo jest jedną z aktywności najbardziej obciążających staw kolanowy. Za rekomendowane należy uznać sporty, w których kolano jest względnie odciążone, np. luźna jazda na rowerze, ćwiczenie na orbitreku czy pływanie na basenie. Ważne jest także, aby po każdej aktywności porządnie się rozciągać.