Czy refluks skazuje mnie na bezruch?
KRYSTYNA POGOŃ • dawno temu • 5 komentarzyChoroba refluksowa żoÅ‚Ä…dkowo – przeÅ‚ykowa (w skrócie nazywana GERD) jest jednym z tych schorzeÅ„ ukÅ‚adu pokarmowego, które wiąże siÄ™ z poważnym dyskomfortem w codziennym funkcjonowaniu. Problem ten jest bardzo powszechny, bo dotyka aż 10-20% osób dorosÅ‚ych. O tym, że cierpimy na to schorzenie Å›wiadczy wystÄ™pujÄ…ca przez ponad tydzieÅ„ zgaga lub regurgitacja (zawracanie treÅ›ci pokarmowej do przeÅ‚yku). Choć choroba ta nie zagraża życiu to jednak jest nieprzyjemna i wymaga wprowadzenia wielu zmian w codziennym trybie życia.
PrzyczynÄ… refluksu na poziomie czynnoÅ›ciowym jest przeÅ‚amanie naturalnych mechanizmów obronnych organizmu zwiÄ…zane z obniżeniem napiÄ™cia dolnego zwieracza przeÅ‚yku. Prowadzi to do powstawania takich objawów jak: zgaga oraz regurgitacja, a w dalszej konsekwencji do uszkodzenia nabÅ‚onka w obrÄ™bie dziaÅ‚ania kwaÅ›nej treÅ›ci żoÅ‚Ä…dkowej. PrzyczynÄ… tego schorzenia może być nadmierne wydzielanie kwasu żoÅ‚Ä…dkowego, nieprawidÅ‚owoÅ›ci w budowie anatomicznej przeÅ‚yku lub żoÅ‚Ä…dka, zaburzone opróżnianie żoÅ‚Ä…dka. CzÄ™sto refluks towarzyszy chorobom metabolicznym, zwÅ‚aszcza cukrzycy, a w ostatnim czasie zwraca siÄ™ także uwagÄ™ na znaczenie czynników genetycznych. Duże znaczenie majÄ… także uwarunkowania Å›rodowiskowe — wystÄ™powanie otyÅ‚oÅ›ci, spożywanie alkoholu, palenie tytoniu i niska aktywność fizyczna sÄ… czynnikami ryzyka choroby refleksowej.
W leczeniu choroby refluksowej stosuje się głównie farmakoterapię mającą na celu obniżenie wydzielania soku żołądkowego lub jego zobojętnianie. W zaawansowanych przypadkach refluks wymaga także interwencji chirurgicznej. Warto jednak zwrócić uwagę, że podstawowym zaleceniem Polskiego Towarzystwa Gastroenterologicznego jest przekonanie pacjenta do zmiany diety i stylu życia, gdyż u większości chorych wywołuje to znaczącą poprawę jakości życia.
Postępowanie dietetyczne przy refluksie składa się z 3 etapów:
- eliminacja z diety produktów potęgujących objawy refluksu, w tym szczególnie zgagę,
- eliminacja z diety produktów obniżających napięcie zwieracza przełyku,
- wprowadzenie do diety produktów o działaniu łagodzącym symptomy choroby.
Stan pacjentów z refluksem żołądkowo – przełykowym pogarsza spożywanie następujących produktów:
- DziaÅ‚ajÄ…ce drażniÄ…co na Å›cianÄ™ przewodu pokarmowego — zalicza siÄ™ tu produkty kwaÅ›ne lub ostre, bÄ™dÄ… to wiÄ™c przede wszystkim owoce i soki z nich otrzymane, kwaÅ›ne warzywa, jak pomidor, kiszonki i marynaty oraz dania zawierajÄ…ce znaczÄ…cy dodatek przypraw, w tym szczególnie pieprzu i ostrej papryki. SkÅ‚adniki zawarte w ostrych przyprawach mogÄ… wpÅ‚ywać na receptory nerwów czuciowych w podrażnionej bÅ‚onie Å›luzowej przeÅ‚yku i powodować ból.
- Stymulujące wydzielanie soku żołądkowego – są to mięta i delikatne przyprawy ziołowe, wywary mięsne i grzybowe, soki z owoców cytrusowych oraz kawa i alkohol.
- Produkty pełnoziarniste oraz tłuste mające tendencję do dłuższego przebywania w żołądku w porównaniu z produktami o niskiej zawartości błonnika pokarmowego i tłuszczu, co zwiększa czas, w którym może dojść do ich zawrócenia do górnego odcinka przewodu pokarmowego.
- Produkty stymulujące wydzielanie substancji endogennych obniżających napięcie dolnego zwieracza przełyku (jak dopamina, sekretyna czy cholecystokinina), zalicza się tu czekolada, banany czy produkty będące źródłem amin biogennych, szczególnie ryby.
Osobom cierpiÄ…cym na refluks żoÅ‚Ä…dkowo – przeÅ‚ykowy zaleca siÄ™ spożywanie posiÅ‚ków lekkostrawnych, które nie bÄ™dÄ… wydÅ‚użaÅ‚y pasażu przez żoÅ‚Ä…dek, a także niewielkich objÄ™toÅ›ciowo, co wpÅ‚ywa na obniżenie ciÅ›nienia brzusznego. Z tego też powodu zaleca siÄ™ spożywanie posiÅ‚ków 5–6 razy dziennie, najlepiej w regularnych odstÄ™pach czasu. Ponieważ w pozycji leżącej dochodzi do wzrostu ciÅ›nienia brzusznego zaleca siÄ™, aby po spożyciu posiÅ‚ku pozostawać przez co najmniej 2–3 godziny w pozycji pionowej. Nie należy też planować czynnoÅ›ci wymagajÄ…cych zginania ciaÅ‚a bezpoÅ›rednio po posiÅ‚ku. W celu zmniejszania ciÅ›nienia brzusznego zaleca siÄ™ także noszenie luźnych, nieuciskajÄ…cych w okolicy tuÅ‚owia strojów.
Jak jednak pogodzić takie zalecenia dotyczące diety i trybu życia z aktywnością fizyczną? Wiele ćwiczeń, które wywołują napięcie w obrębie brzucha dodatkowo potęguje objawy chorobowe. Jak zmieścić trening między kolejnymi 6 posiłkami, zachowując na dodatek odpowiedni odstęp bezpośrednio po jedzeniu? Jest to swego rodzaju paradoks – z jednej strony brak aktywności fizycznej zwiększa ryzyko wystąpienia refluksu i może pogłębiać stan chorobowy, z drugiej jednak strony sama aktywność fizyczna wiąże się z intensyfikacją zgagi i bieżącego dyskomfortu. Dlatego też wiele osób cierpiących na refluks ma przekonanie, że nie może podejmować aktywności fizycznej.
Problemem dla osób aktywnych cierpiÄ…cych na refluks jest zapewnienie odpowiedniej podaży energetycznej stosujÄ…c siÄ™ do zasad lekkostrawnej diety z posiÅ‚kami o maÅ‚ej objÄ™toÅ›ci. Dla przykÅ‚adu pokrycie zapotrzebowania energetycznego dorosÅ‚ego mężczyzny regularnie podejmujÄ…cego aktywność fizycznÄ… może wymagać dostarczenia od 2500 do ponad 3500 kcal dziennie. ZakÅ‚adajÄ…c równo energetyczny podziaÅ‚ pomiÄ™dzy sugerowane 6 posiÅ‚ków przekÅ‚ada siÄ™ to na wartość energetycznÄ… jednego posiÅ‚ku w granicach 420–580 kcal. Przygotowanie posiÅ‚ków o podanej wartoÅ›ci kalorycznej oznacza dania dość duże objÄ™toÅ›ciowo. AlternatywÄ… sÄ… dania o wyższej gÄ™stoÅ›ci energetycznej, przy czym osiÄ…gniÄ™cie tego celu jest możliwe czÄ™sto poprzez zwiÄ™kszenie zawartoÅ›ci tÅ‚uszczu, w zwiÄ…zku z czym dania stajÄ… siÄ™ ciężkostrawne. Jak wiÄ™c widać obydwa te systemy opracowania daÅ„ mogÄ… siÄ™ przyczyniać do pogÅ‚Ä™biania objawów choroby refluksowej. Z kolei nasilenie zgagi utrudnia ćwiczenia fizyczne, szczególnie jeżeli sÄ… one zwiÄ…zane ze zginaniem ciaÅ‚a co ma miejsce podczas treningu siÅ‚owego.
Jak więc zaplanować dietę i aktywność fizyczną cierpiąc na chorobę refleksową?
- Należy zwiÄ™kszyć ilość posiÅ‚ków do okoÅ‚o 7–8, co wpÅ‚ywa na zmniejszenie objÄ™toÅ›ci i Å‚adunku energetycznego poszczególnych daÅ„.
- Zaleca się trening w godzinach przedpołudniowych, ale po około dwóch godzinach od zjedzenia śniadania.
- W ramach śniadania sugerowane jest spożycie posiłku na bazie węglowodanów z niewielką ilością tłuszczu mlecznego w formie śmietany. W diecie osób cierpiących na GERD należy preferować tłuszcz mleczny ze względu na jego wysoki stopień zemulgowania czyniący go jednym z najłatwiej przyswajalnych wysokoskoncentrowanych źródeł energii.
- Na około 30 minut przed treningiem zalecane jest spożycie 200 ml napoju na bazie wody alkalicznej o wysokiej koncentracji cukru.
- Pierwszy posiłek po treningu powinien się składać z łatwo przyswajalnego źródła białka pełnowartościowego, które umożliwi odbudowę włókien mięśniowych.
- W diecie osób cierpiących na GERD o wysokiej aktywności fizycznej szczególnie ważna jest suplementacja składnikami o działaniu przeciwutleniającym (jak witamina C i związki fenolowe), gdyż wiele dobrych źródeł tych składników odżywczych, jak owoce jagodowe czy papryka nie może być stosowane.
Stosowanie się do powyższych wskazówek sprawi, że regularne ćwiczenia nie będą uciążliwe i nie będą wywoływały dyskomfortu, a ogólny stan zdrowia na pewno się poprawi.
Jesteś przyzwyczajony, że na śniadanie przed treningiem zjadasz omlet lub owsiankę? Jeżeli cierpisz na refluks zdecydowanie lepszym pomysłem będzie kleik ryżowy lub manna orkiszowa.
Oto mój przepis na Twoje śniadanie:
Składniki:
- kaszka manna orkiszowa – 4 łyżki
- serek homogenizowany chudy – 3 łyżki
- mleko 3.2% - ¾ szklanki
- śmietana 18% 2 łyżki
- jabłko – 1 sztuka
- ekstrakt wanilii – 1–2 krople.
Wykonanie:
Kaszkę wrzuć do zimnego mleka i mieszaj do zagotowania. Dodaj serek, wanilię i potarte jabłko (bez skórki) oraz kroplę wanilii. Wymieszaj na gładką masę i gotowe!
Ten artykuł ma 5 komentarzy
Pokaż wszystkie komentarze